नेकपा (एमाले) का जनवर्गीय संगठनलगायतका अगुवा कार्यकर्ता भेलामा निर्देशनात्मक सम्बोधन

मितिः २०७२।५।१६

स्थानः पार्टी केन्द्रीय कार्यालय, धुम्बाराही ।

यस कार्यक्रमका सभापतिज्यू,

पार्टी नेता पूर्व प्रधानमन्त्री क. माधव नेपालज्यूलगायतका नेतागण

र सहभागी विभिन्न जनवर्गीय र पेशागत संगठनका नेता साथीहरु । 

     आज हामीले यो बैठक अलिकति आकस्मिक रुपमा नै बोलायौँ । र हामी अलिक अन्तक्रियात्मक ढङ्गले सञ्चालन गर्नसक्ने अवसथामा छैनौँ । साथीहरुको विचारहरु, कुराहरु सुन्ने परिस्थिति पनि अहिले  छैन । यदि साथीहरुले संगठनको प्रतिनिधित्वको हिसाबमा विचारहरु राख्ने होे भने पनि एक दुई दिनको समय लाग्छ । त्यस कारण अन्तरक्रियात्मक होइन, निर्देशनात्मक भेलाको रुपमा हामीले छोटो समयमा यो कार्यक्रमको आयोजना गरेका छौँ । 

  अघि नै क. माधव नेपालले राखिसक्नुभयो कि विशेष निर्देशन पार्टीले जारी गरिसकेको छ । र पार्टी निर्देशन आज जारी हुँदैछ । विशेष निर्देशनले कुराहरु स्पष्ट गरिसकेकै छ । अपानिले स्पष्ट पारेको छ । ती कुराहरुलाई कमरेडहरुले अध्ययन गर्ने र कार्यान्वयन गर्ने काम हुने नै छ । अलिकति अहिलेको परिस्थितिको सन्दर्भमा तपाईंहरुमा कुनै पनि प्रकारको भ्रम अन्यौल नरहोस्, कुनै प्रकारको द्विविधा नरहोस् र पार्टीको नीति दृष्टिकोणको सन्दर्भमा स्पष्टता आओस्, त्यस स्पष्टताका आधारमा हामी सुदृढ ढङ्गले अगाडि बढौँ, यस प्रयोजनका निम्ति यो भेला आयोजन भएको छ । हमीलाई थाह छ, हामी कस्तो पार्टीको कार्यकर्ता हो त्यो हामी सकेले बुझेका छँदैछौँ । यो परम्परागत कम्युनिष्ट पार्टी होइन, यो सामाजिक न्याय र समानताको पक्षमा छ । यो कुनै भावनामा बग्ने, भोट माग्ने, भोट पाल्ने, कुनै उद्देश्यका निम्ति कसैलाई अल्मल्याएर लगाउने, क्षणिक, आवधिक, विषयगत वा व्यक्तिगत राजनीति गर्ने यो संस्था होइन । यो सिङ्गै नेपालको पार्टी मेचीदेखि महाकालीसम्मका हिमाली भेगदेखि तराईसम्मका सबै भाषा, संस्कृतिका जनता, सबै पेसाव्यवसायका जनता, सबै भूगोलका जनता, सबै वर्गका जनता, ती सबै जनताको हितको निम्ति काम गर्ने, ती सबै जनताको हितको प्रतिनिधित्व गर्ने, र सबै जनताको निम्ति काम गर्नै र नेपाललाई एउटा आधुनिक,विकसित, समृद्ध, समतामूलक राष्ट्रको रुपमा विकास गर्ने उद्देश्यका साथ खुलेको यो राष्ट्रिय पार्टी हो । हामी सबैले एक छिन पनि बिर्सनुनहुने कुरा के हो भने यो क्षेत्रीय संगठन होइन । यो राष्ट्रिय पार्टी हो । यो जातीय संगठन होइन, सबै जातिहरुका जनताका सुखसुविधाका लागि, उन्नति प्रगतिका लागि, हक अधिकारका लागि र तिनको समृद्धिका लागि काम गर्ने साझा पार्टी हो । यो कुनै भाषा विशेषको, जाति विशेषको, धर्म विशेषको कुनै भूगोल विशेषको मात्रै होइन । मैले अघि नै संक्षिप्तमा भनेँ, यो दुर्गम, सुगम, पूर्व पश्चिम, हिमाल, पहाड, तराई, सबै भाषाजाति धर्म संस्कृतिका जनता यसमा आबद्ध छन् र यसमा सबै छन् । हामीले बुझ्नुपर्ने पहिलो आधारभूत कुरा यो हो । यस पार्टीले एउटा सेक्टरको मात्रै होइन, राष्ट्रिय कुरा गर्छ । यो पार्टी पिछडिएका सोचहरु, पिछडिएका विचारहरुका अभ्यासहरुका पछाडि कुद्ने होइन । हाम्रो समाजमा रहेका विभिन्न संस्कृतिहरुलाई यथोचित सम्मान गर्दै, संस्कार, संस्कृति र अभ्यासका नाममा रहेका कतिपय पछौटेपनहरुलाई अस्वीकार गर्दै र तिनलाई समयाानुकूल सच्याउन्दै अगाडि बढ्ने हो । आम रुपमा जस्तो आरोप लागाइने गर्छन्, अलिक अगाडिसम्म बढ्ता लगाइन्थ्यो, कम्युनिष्टहरु भनेको, वा कम्युनष्ट विचार भनेको गरिबी बाँड्ने कुरा हो । समृद्धि हासिल गर्न सक्दैन भन्ने ती कुरा त अबको समयमा समाप्त भइसकेको छ । तै पनि हामी हाम्रो पार्टीको तर्फबाट फेरि दोह¥याउन चाहन्छौँ, यो समानताका नाममा गरिबीको वितरण गर्ने होइन । यसले समृद्धि हासिल गर्ने र उत्तिकै समृद्धिमा सबैलाई पु¥याउने अभिारा बोकेको पार्टी हो । यसका काँधमा राष्ट्रिय एकता, राष्ट्रको सार्वभौमसत्ता, देशको स्वतन्त्रता, र भौगोलिक अखण्डताको जिम्मेवारी जनतामा छ । सार्वभौमसत्ता जनतामा छ र राष्ट्रको सार्वभौमसत्ता, स्वतन्त्रता र र्भाैगोलिक अखण्डताको अगुवाइ गर्ने काम यस पार्टीले गर्ने गर्छ । यो जनताको, देशको अग्रणी दस्ता हो । त्यसकारण यसले यो काम गर्नुपर्छ । राष्ट्रको स्वाभिमानको रक्षा गर्ने र स्वाभिमानलाई माथि उठाउने काम यस पार्टीले गर्नुपर्छ । शन्तिका निम्ति, हाम्रो समाजलाई हिंसामा जान नदिन, नेपाली जनताको शान्तिको चाहनालाई साकार पार्न यस पार्टीले भूमिका खेल्नुपर्छ । वास्तविक लोकतन्त्र, जुन राजनीतिक हकहरुको क्षेत्रमा र स्वतन्त्रताका हकहरुको क्षेत्रमा मात्रै होइन, आर्थिक उन्नति, प्रगति र विकासका संर।चनाहरुको निर्माणदेखि लिएर आधुनिकीकरणबाट वास्तविक रुपमा जनताको जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन हुनुपर्दछ । नेपाललाई एउटा आधुनिक, विकसित, समृद्ध, सुखी, सुविधासम्पन्न देशको रुपमा अगाडि बढाउनै पर्छ । यी कुराहरुको अगुवाइ हाम्रो पार्टीले गर्नुपर्छ । आधुनिकीकरण् भनेको बाटो खन्ने मात्र होइन, विजुली बाल्ने मात्र होइन, २१औँ शताब्दीको लोकतन्त्रको स्तरको राजनीति, मानवीय महत्ता र गरिमालाई सम्मान गर्ने, मानवअधिकारको परिपालना गर्ने राज्य हो । लोकतानित्रक प्रणालीका आधारभूत मूल्य र मान्यताहरु रहनुपर्छ र त्यसका लागि पनि हाम्रो पार्टीले अगुवाइ गर्नुपर्छ । निर्वाचित सरकार, नीतिनिर्माणमा, शासनमा जनताको यथोचित सहभागिता, शक्ति पृथक्कीकरण्को सिद्धान्त, जनतामा सार्वभौमसत्ता, देश चल्ने संविधान र कानुन– यी कुराहरु लोकतन्त्रका आधारभूत मूल्य र मान्यताहरु ह्ुन् र यी कुराहरु वस्तविक अर्थमा स्थापित हुनुपर्छ । यसको अगुवाइ पनि हाम्रो पाटीैले गर्नु पर्छ । 

     हामीले बुझिरहेका छौँ, हाम्रो समाज हिजो सामन्ती राजतन्त्रात्मक, अझ जहानियाँ, निरङ्कुश शासनबाट गुज्रेर आयो । भर्खर ६५ वर्ष भयो, नेपाल त्यस अवस्थाबाट अलिकति आधुनिकतातर्फ गएको । भर्खर ७ वषै भयो हामीले सामन्ती राजतन्त्रात्मक प्रणालीबाट गणतन्त्रात्मक प्रणालीतर्फ प्रवेश गरेको । यी विगतमा हाम्रो अभ्यास भइसकेका कुरा होइनन् । हामीले अभ्यास गर्दै जानुछ, एउटा र अर्को कुरा हामी कसैको नक्कल गर्न सक्दैनौँ, नक्कल ग¥यौँ भने हाम्रो भूगोल, हाम्रो इतिहास, हाम्रो परम्परा अथवा हाम्रो आवश्यकता यी सबै कुराहरुसँग मेल खाँदैन । हाम्रो समयसँग मेल खाँदैन । हाम्रा आजका आवश्यकतासँग मेल खाँदैन । यदि कसैका कुरामा केही भइसकेका कुराहरुलाई नक्कल गरियो भने । त्यसकारण हामी नक्कलमा होइन, सिर्जनात्मकतामा विश्वास गर्छौ । हामी रचनात्मकतामा विश्वास गर्छौ । आफ्रनो मौलिकतामा विश्वास गर्छौँ । र संसरभरिका अनुभवहरुलाई लिएर उचाइमा पु¥याएर कार्यान्वयन गर्छौँ । हिजो नेपाली समाजमा सामाजिक असमानता र विभेद यथार्थ थिाये । त्यो अनुचित थिायो । त्यस अनुचितलाई हामीले परिवर्तन गरेका छौँ र त्यसलाई समाप्त पार्ने दिशामा बहुतै महत्वपूर्ण ढङ्गले हामीले काम गरेका छौँ । र हामी सामाजिक असमानता र विभेद हटाएर सामाजिक समानताको स्थिति कायम गर्न चाहन्छौँ । 

     अर्को हामीले विर्सनै नहुने, बुझ्नुपर्ने कुरा के छ भने हामी विविधताको देशमा छौँ । बहुतै विविधता । हाम्रो देशको एउटा विशेषता के हो भने विविधता यो देशको विशेषता हो । जहाँ भौगिोलिक विविधतादेखि जैविक विविधतादेखि, वनस्पतीय विविधतादेखि हाम्रो सामाजिक विविधतासम्म छ । स्वाभाविक रुपमा सबैलोई थाह छ, संसारको सर्वोच्च शिखरदेखि लिएर समुद्र सतहभन्दा १०० मिटर भन्दा निकै कम होचो भूभाग हामीसँग छ । यस्तो विविधता छ हामीसँग छ । त्यस विविधताका अनेक लक्षउहरु छन् र हामी सामाजिक विविधतामा आउँदा हाम्रा पुर्खाहरु विभिन्नतिरबाट आएर बसेका छन् । आर्य मूलका, मंगोल मूलका, द्रविड मूलका भोट बर्मेली, अझ खस आर्य भनिएको छ, अझ भारोपेली आर्य भनिएको छ । यस्तो विभिन्न मूलकाहरु हुन सक्दछन् । यी इतिहासका कुरा हुन् । यथार्थ के हो भने हामी १२५ जातजाति छौँ, साना ठूला गरी १२३ भाषाभाषी हामी छौँ । यस्तो अवस्थामा हाम्रो देशको भौगोलिकदेखि लिएर समाजिक सांस्कृतिकसम्मका जुन विविधताको स्थिति छ, त्यो हाम्रो समृद्धि हो, सम्पन्नता हो, सुन्दरता हो । यो वास्तवमा हामे समाजको विशिष्टता हो ।यसलाई हामीले सदुपयोग गर्न जान्यौँ भने अत्यन्तै सुन्दर कुरा हो । यति सानो देशमा यति धेरै भाषिक विविधता, साँस्कृतिक विविधता, पहिरण्का विविधता, अनेक विविधताहरु छन् । त्यसलाई एकताबद्ध ढङ्गले विविधतामा एकता गरेर जान सक्यौँ भने नेपाल संसारको सुन्दरतम र यसलाई ठीक ढङ्गले लान सकियो भने सानो, चिटिक्क परेको र विकसित देश बनाउन सक्छौँ । बस्न लायकको देश हृुन्छ । यदि जानिएन भने, यस विविधतामा खेल्न अरु कसैले सक्यो भने यस विविधतामा खेलेर कसैले आफ्ना स्वार्थहरु भजाउन सकाये भने, तयस्तो मौका पायो भने फेरि यो विविधता हाम्रा निम्ति बहुतै अप्ठेरो र असहज स्थिति हुन्छ । त्यस कारउण् हामीले हाम्र्रो देशमा सामाजिक सद्भाव खल्बलिन नदिने, सामाजिक सदेभाव कायम राख्ने, सामाजिक सद्भावका आधारमा राष्ट्रिय एकता बनाउने र सुदृढ, एकताबद्ध राष्ट्र, अग्रगामी, सामाजिक न्यायपूर्ण राष्ट्रको बाटोमा अगाडि जाने, अघि मैले भनेका सबै कुराहरुका निम्ति हाम्रो एकताबद्ध प्रयासहरु अगाडि बढाउनुपर्ने आजको आवश्यकता छ । 

     हामीलाई गरिबी हटाउनुछ, समृद्धि हासिल गर्नुछ । अधिकारविहीनताको स्थिति हामीले. हटाएका छौँ, आज सार्वभौमसत्तासम्पन्न नेपाली जनता छ, नेपाली जनतामा हक छ । आधारभूत रुपमा नेपाली जनतामा हकअधिकार छैनन् भन्ने कुरा होइन, नेपाली जनता अब सार्वभौमसत्तासम्पन्न भएको छ, अब याृे भन्दा बढी फेरि सार्वभौमसत्तासम्पन्न हुने होइन, सार्वभौमसत्तासम्पन्न नै हो । यहाँ कुनै सामन्ती, निरङ्कुश केही पनि छैन । हामी आफैँले निर्णय गर्नुपर्दछ, हामी आफैँले तय गर्नुपर्दछ, हामी आफैँले हाम्रो देशलाई अगाडि बढाउनुपर्दछ । यसभित्र हामीले खेल्न दिनुहुँदैन । 

     हाम्रो देश पछाडि परेको छ, हाम्रो देश शिक्षामा पछाडि परेको छ, हाम्रो देशमा बेरोजगारी छ, हाम्रा देशका नदीनालाहरु खेर गएका छन्, जसलाई हामीले सदृुपयोग गर्न सकेका छैनोँ । हाम्रो खनिज हामीले सदुपयोग गर्न सकेका छैनौँ । हामीले देशलाई आधुनिकीकरणतर्फ लान सकेका छैनौँ । अहिले पनि हाम्रो पछौटे जीविकामुखी कृषिमा झण्डै ७० प्रतिशत जनसंख्या अल्मलिएको छ । यो भनेको विकासको स्तर धेरै तल छ, कम छ भन्ने कुरा नै त्यसले जनाउँछ । ती अनावश्यक ढङ्गले बेरोजगार वा अर्ध–बेरोजगार ढङ्गले रहेका छन् । त्यस जनसंख्यालाई कृषिको व्यावसायीकरण गरेर आधुनिकीकरणका माध्यमबाट, कृषिमा आधारित अन्य साना, मझौला उद्योगको स्थापनाका माध्यमबाट त्यसबाहेक उद्योग, व्यापारका क्षेत्रहरुलाई बृद्धि गर्ने बाटाबाट हामी अगाडि जान सक्नुपर्छ । हाम्रो देश पर्यटनका लागि अत्यन्तै उपयोगी छ । मैले धेरै देशहरु देखेको छु, पर्यटनका निम्ति कुनै पनि ठाउँ छैन । साइप्रस नै भनौँ, पर्यटनका लागि त्यहाँ के छ र ? यस्तै समुद्रीतटहरु केही छन्, अरु के नै छ र?गर्मी ठाउँ छ, त्यसैले युरोपतिरका मान्छेहरु हिउँदमा त्यहाँ ओइरिन्छन् । तटहरुमा खेल्न पाइन्छ । तर हामीकहाँ धेरै सम्भावनाहरु छन्, मैले भनिरहनुपर्दैन । हिउँ हेर्न अन्त पाइन्छ, हिमाल हेर्न अन्त पाइँदैन । हिउँ हेर्न पाइन्छ, तर हिमतालहरु हेर्न पाइँदैन । हिउँ परेको ठाउँ हेर्न पाइन्छ, तर कस्तुरीमृग हेर्न पाइँदैन । अन्यत्र पनि समथर भूगागहरु हेलान्, तर गैँडा अन्यत्र जन्मँदैन, एक सिङ्गे गैँडा हेर्न यहीं आउनुपर्छ । डाँफेमुनाल अन्त गएर हेर्न सकिँदैन, यहीं आउनुपर्छ । यार्चागुम्बा कस्तो ठाउँमा फल्छ, यार्चागुम्बा कस्तो हुन्छ हेर्न पनि नेपाल नै आउनुपर्छ । यो संसार बनाउन, यो संसार हेर्न, प्रकृतिका रमाइला छटाहरु हेर्न यहीं आउनुपर्छ । परलो.क समार्न कोही चाहन्छ भने पशुपतिनाथ, मुक्तिनाथ छ, यहंीं आउनुपर्छ । अन्त गएर हुँदैन । अलिक तलतल पुगेर अरु नदीहरु हेर्नु बेग्लै कुरा हो, तर पवित्र नदीहरु यहीं छन् । अहिले पो अलिकति बागमती फोहर भएको छ, विष्णुमती फोहर भएको छ । यसलाई हामी सफा गरौँला । र पर्यटनको क्षेत्रमा पनि हामी विकास गर्न सक्छौँ । र सर्वोपरि कुरा त हाम्रो विकासको चाहना हो । सेवाका क्षेत्रहरु छन् । आईटीको क्षेत्र छ । हामी आईटीमा प्रवेश गरेका छौँ । यसतर्mा हामीले. देश लानुछ । शिक्षको क्षेत्र, स्वास्थ्यको क्षेत्रमा लाग्नुछ । 

    अब हाम्रो कामहरु यत्रो छ । यति धेरै कामहरु गर्नुपर्ने छ । हाम्रा सुख्खा खेतहरुमा हाम्रा खेतहरुबाट बहुउद्देश्यीय आयोजनाहरुबाट हामीले बिजुली पनि निकाल्नुछ,  पानी पनि लानुछ, सिँचाइ पनि गर्नुछ । कृषिको आधुनिकीकरण गर्न कृषिको व्यावसायीकरण गर्नुछ । अब ढीलो नगरीकन प्रयासहरु अगाडि बढाउनुपर्नेछ । यसबा निम्ति हामी सबैलाई थाह छ, लामो समयदेखि मानव जातिले सुख चाहन्छन्, सबैले मानव जातिले सुख मात्र चाहने होइन, हकअधिकार चाहन्छ, सुख प्राप्तिका लागि नै हो त्यो पनि । समृद्धि चाहन्छ, कष्टपूर्ण जीवन नहोसे, अनुकूल जीवन होस्, त्यो चाहन्छ । यस्ता चाहनाहरुलाई साकार पार्न लामो समयदेखि प्रयास भएर यहाँ आएर २००७ सालदेखिका परिवर्तनलाई हामीले हे¥यौँ भने हामीले बलिदानपूर्(ा संघषै गरका छौँ, त्यसभन्दा अगाडिदेखि नै हामीले बलिदान गरेका छौँ । ७५ वर्ष अगाडि पनि हामीले बलिदान दिएका थियौँ, त्यसभन्दा पनि हामीले बलिदान दिएका थियौँ । सुखको चाहनाको निम्ति संघर्ष गरेका थियौँ । अब हामीले विगतमा लामो समयदेखि संघर्ष गर्दै आयौँ । ७५–८० वर्षकै कुरा गरौँ । यस बीचमा हामी संघर्ष गर्दै आयौँ । २००७ सालपछि हामी सङ्क्रमण्कालीन अवस्थामा पस्यौँ । सामन्ती, निरङ्कुशतन्त्र, जहाँनियाँ शासन जस्ता कुराहरुलाई पूंर्ण वा आंशिक रुपमा विभिन्न समयमा तोड्दै जसरी नेपाल अगाडि गयो, ती कुराहरुलाई संस्थागत गर्न र त्यसको रक्ष ागर्न विभिन्न समयहरुमा सकिएन । विभिन्न प्रकारका कमीहरु भए, विभिन्न प्रकारका खेलहरु भए, फेरि जनतालाई अल्मल्याउने, फेरि जनतालाई छक्याउने कामहरु भए । २०६२÷६३ को आन्दोलन ती आन्दोलनहरुको एउटा पछिल्लो कडी हो । २०६२÷६३ को आन्दोलनले ठूलो एउटा फड्का मा¥यो । सामन्ती राजतन्त्रले आफूलाई निरङ्कुश बनाउने र जनतालाई फेरि अधिकारविहीन रैती बनाउने जुन प्रयास २०५८÷५९ बाट अगाडि बढायो, त्यस कारणले जनता फेरि एक पल्ट निर्णायक आन्दोलनमा उठ्नुपर्ने जरुरत प¥यो । यसरी २०६२÷६३ को शान्तिपूर्ण आन्दोलनले एउटा नेपाललाई नयाँ अवस्थामा, एउटा नयाँ चरणमा प्रवेश गरायो र अब नेपालमा हामी लामो समयदेखि जुन सङ्क्रमणकालमा प्रवेश ग¥यौँ, त्यस सङ्क्रमणकालको अन्तिम र ठोस सङ्क्रमणकालमा ल्याउनुपर्छ भन्ने हिसाबका साथ यस ढङ्गले २०६२÷६३ को आन्दोलनले गति लियो । 

    मैले धेरै भन्नुपर्दैन, कति अर्थमा हामीले उपयुक्त बाटो रोज्यौँ, कति अर्थमा हामीले उपयृुक्त बाटो रोज्न सकेनौँ । तर जे भए पनि नेपाली जनताले संघर्ष गरेर, ती संघर्षका क्रममा अनेकौँ बलिदान दिएर  प्राप्त भएको हकअधिकारलाई सुनिश्चित गर्ने, संस्थागत गर्ने र नेपाललाई अगाडि बढाउने संकल्पलाई केन्द्र भचागमा राखेर नै हामीले समस्या समाधानका उद्देश्यका साथ नै हामीले संविधान सभाको निर्वाचन ग¥यौँ । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापना गर्ने, त्यसलाई संस्थागत गर्ने भनेर अगाडि बढायौँ । त्यस अनुसारको संघीय, लोकतानित्रक, गणतन्त्रात्मक शासन व्यवस्था भएको संविधन निर्माण गर्ने, जनताका सारा हकअधिकार, जनताका लागि सारा अवसर, जनताको निम्ति सारा सुरक्षा, र सम्मानको स्थिति हामी निर्माण गर्न सकौँ र नेपाललाई सङ्क्रमणकाल टुङ्ग्याएर अगाडि बढ्नसकौँ भन्ने उद्देश्यले हामी अगाडि गइरहेका छौँ । 

तैपनि हामीकहाँ विभिन्न प्रकारका उतारचढावहरु देखाप¥यो । २०६४ को अन्ततिर हामीले संविधान सभाको निर्वाचन ग¥यौँ । तर २ वर्षका लागि गटन भएको संविधान सभा ४ वर्षको भएर पनि संविधान दिन सकेन । त्यो तीतो यथार्थ कुरा छ । अहिले हामी संविधान निर्माणको अन्तिम चरणमा छौँ । यस्तो अवस्थामा नेकपा (एमाले), एमालेका सम्पूर्ण नेता, कार्यकर्ताहरु एमालेआबद्ध जनवर्र्गीय पेशागत संगठनहरु, विभिन्न प्रकारका अरु सामुदायिक संगठनहरु सबै स्पष्ट हुनुपर्दछ, बुझ्नुपर्दछ र सचेत हुनुपर्दच कि परिस्थिति फेरि पनि संविधान बन्न नदिनका निम्ति बनाउन खोजिँदैछ, संविधान बने दीर्घकालीन रुपमा, दूरगामी रुपमा अहित गर्ने, नेपाली जनताको एकतालाई क्षतविक्षत पार्ने, नेपाली जनताको सामाजिक सद्भाव खल्वल्याउने, हामीलोई नेपाली हुन नदिने, नेपाली भएर हमाीले देशको समग्र विकास, देशको सबै भाषा, धर्म संस्कृतिका सबै जनताको विकास हुन नसक्ने, विभिन्न ढङ्गले हामीलाई सामाजिक सद्भाव बिगारेर जातीय वा भाषिक विभेद, त्यसबाट उत्पन्न हुने घृृणा जस्ता कुराहरुबाट द्वन्द्व पैदा गर्ने र त्यस द्वन्द्वलाई हिंसामा लाने जसले गर्दा हामी सुखी, समृद्ध नेपाल बनाउन नसकौँ, त्यस खालका प्रयत्नहरु भइरहेको छ । आज हामीले देखिरहेका छौँ, मानिसका ससाना स्वार्थहरु– क्षेत्रीय वा अरु प्रकारका जातिवादी अनेकले आफ्ना सङ्कीर्ण स्वार्थका लागि विभिन्न ढङ्गले जनतालाई भावनामा बगाउने, उत्तेजनामा ल्याउने, अल्मल्याउने जस्ता प्रयासहरु भइरहेका छन् र वातावरउा विगार्ने, बिथोल्ने प्रयास भइरहेको छ । यस कुरासँग हाम्रो पंक्ति सजग हुनुपर्छ । 

     हामी एउटा सिलसिलाबाट आएका छौँ । यस पल्ट हामी संविधान जारी गरीछाड्छौँ । जनताको हक अधिकार सुरक्षित हुने, शासनमा, नीति निर्माणमा जनताको यथोचित सहभागिता सुनिश्चित गर्ने सबै जनताको निम्ति सबैको प्रतिविम्ब संविधानमा आउने यस प्रकारको एउटा साझा संविधान, राष्ट्रको निम्ति राष्ट्रिय संविधान, यो जातीय संविधान होइन । यसले जातिविशेषका, सेक्टर विशेषका, भूगोल विशेषका, क्षेत्रविशेषका, समुदायविशेषका, पेसाविशेषका, व्यवसाय विशेषका मात्र होइन, ती त हुन्छन् नेै, यसले सिङ्गो राष्ट्रिय हितहरुलाई राष्ट्रिय उद्देश्यहरुलाई सुनिश्चित गरेको संविधान हो । यहाँहरुले देख्नुभएको छ, तराइ र पहाड छुट्ट्याएन भने अन्याय हो भनेको सुन्नुभएकै होला । न्याय भनेको के हो? केलाई भनिन्छ न्याय ? देशको एउटा भूभागलाई त्यसका सम्भावनाहरुबाट वञ्चित गर्नु न्याय हो ? एकीकृत रुपमा हाम्रा साधन र स्रोतहरुलाई प्रयोग गरेर राष्ट्रिय एकता कायम गरेर अगाडि बढ्ने कुरा अन्याय हो ? अथवा एक जातले अर्को जातलाई घृणाका अवसरहरु, घृणाका स्थानहरु, घृणका तौरतरिका वा घृणाको प्रयास गर्ने त्यो चाहिँ न्याय हुने ? सद्भाव, एकता र विकासका संयुक्त प्रयास आगाडि बढाउनु नै अन्याय हुने ? के हो न्याय ? केही केही प्रश्न उठे । एउटा मधेस प्रदेश चाहियो भन्ने कुरा उठ्यो । हामीले पहिले भन्यौँ, विगतको संविधान सभाको अनुभवलाई पनि हेरेर जुन कारणले संविधान बन्न सकेन, त्यस कारण त्यसलाई तर्काएर हामीले संविधान जारी गर्ने र विज्ञहरुको अध्ययन र सिफारिसको आधारमा भोलि यही संविधान सभाले व्यवस्था गरिसकेपछि त्यसको आधारमा पछि कायम हुने संसदले त्यसलाई सामेल गर्ने प्रस्ताव हामीले ग¥यौँ । यसरी १६ बुँदे सहमति हामीले ग¥यौँ । १६ बुँदे सहमति संविधानका सीमांकनसम्बन्धी प्रश्नलाई पछि टुङ्ग्याउने भनेर । हुँदैहुँदैन भन्ने थुप्रै कोणहरुबाट आए । कुनकुन कोणहरुबाट कसरी कसरी आए भन्ने कृुरा मैले बताइरहनुपर्दैन । तर सीमांकान बेगर हुँदैहुँदैन भने । त्यसभन्दा अगाडि हामीले ७ प्रदेशको कुरा गरेका थियौँ । संविधान बन्छ, सबैलाई मान्य हुन्छ भने यस्तो गरेर गरे पनि हुन्छ भनेर ७ प्रदेशको प्रस्ताव ल्याइएको थिायो । त्याृे आफैँमा उपयुक्त थिएन, तर पनि हामीले मान्यौँ किनकि संविधान बनोस् भन्ने हाम्रो चाहना थियो । सबैले मान्छन् भने मान्य होस् भनेर हामीले त्यो ७ प्रदेशलाई मानेका हौँ । त्यतिबेला धुमधाम, चर्को विरोध भयो त्यो ७ प्रदेशको । तर अहिले तपाईंहरुले सुन्दै हुनुहुन्छ होला, त्यही ७ प्रदेश मानौँ न त भनेर आएका छन् । एउटा खोलामा पानी बग्दैछ, त्यो पानी अहिले नै उघाउँ भन्दा नमान्ने, त्यो पानी बगेर तल पुगिसक्यो, तराईबाट कटेर गंगामा मिसिसक्यो, त्यतिबेला आएर पोहरै बगेको पानी चाहिन्छ, अहिलेको पानी हुँदैन भन्छ । त्यही खालका कुराहरु ल्याइराखेका छन् । ऋहिले त्यही ७ प्रदेश चाहियो । अस्ति नै ७ प्रदेश मानिदिएको भए माघ ८ गतेभित्र संविधान बनाउाछौँ भन्ने हाम्रो ठूलो संकल्प लागू हुने थियो । प्रदेश चाहियो भने पछि पर्सादेखि सप्तरीसम्मको भूभागलाई एउटा प्रदेशको रुपमा छुट्टै बनाउनुपर्छ भनेर त्यसलाई सम्बोधन गरियो । जब त्यो सीमाना सम्बोधन गरियो, त्यसपछि अर्को कुरा आयो । के जानकी मन्दिरमा चढाएको भेटीले राज्य चल्छ ? पहाडबाट हामीलाई छुट्ट्याइदिएर के गर्न खोजेको ? सुख्खा प्रदेश बनाउन खोजेको ? यो हाम्रो विरुद्धको षडयन्त्र हो भने । त्यो षडयन्त्र हो भने किन मागेको ? यदि पहाड नमिसाउँदा षडयन्त्र भयो भने, यदि पहाड नमिसाउँदा विकासका संभावना कमजोर भए भने, पहाड नमिसाउँदा प्रदेश अगाडि बढ्न नसक्ने हो भने अनि किन पहाड र तराई छुट्टिनुपर्छ भनेर भनेको हो ? एउटा तपाईंहरुलाई यादै छ, यो निहुँ खोज्ने कुरा मात्रै हो । म फेरि भन्न चाहन्छु, जातको आधारमा २१औँ शताब्दीमा जातीय सेन्टिमेन्ट लिएर के गर्ने ? हामी बाइसी चौविसी राज्यको जमानामा छैनौँ । हामी कबिलातन्त्रीको जमानामा छैनौँ । हामी यसको धारो, यसको इनार भन्ने जमानामा छैनौँ । थियो एउटा समय, यस्को धारो यस्को इनार । कसले प्रयोग गर्न पाउँछ, कसले पाउँदैन । कसले छुन पाउँछ, कसले छुन पाउँदैन भन्ने समय पनि थिए । अब यस्ता धारा इनारहरु एउटा जातिविशेषले प्रयोग गर्ने, कसैले छुन पाउने, कसैले छुन नपाउने भन्ने जस्तो कुरा अब हुँदैन । अब बन्ने स्वीमिङ्ग पुल सबैले पौडी खेल्नका लागि बन्छ । यसमा चित्त दुखाएका छन् फेरि । अब आउने धाराका पाइपहरु मेलम्ची ल्याएपछि उहिले जमिन्दारहरुले आफूलाई तथाकथित ठूलो जात भन्ने देखाउन अरुलाई धारा छुन नदिने, पानी छुन नदिने जस्तो हूँदैन । त्यो त उहींदेखि छुँदै छुँदै छुँदै आएका हो । अब त्यो जमाना गयो । तर आज पनि जातको नाममा, भूगोलको नाममा, अरु नाममा राजनीति गर्ने, आफ्नो दूनो सोझ्याउने, जनतलाई भावनामा भड्काउने र जनताको देशप्रतिको मायालाई सङ्कीर्ण स्वार्थमा लगेर होमिदिने खालका प्रयासहरु भइरहेका छन् । यस कुरा प्रति हामी होशियार छौँ । फेरि हामी पार्टीको तर्फबाट जोड दिएर भन्न चाहन्छौँ । यस्ता कुराहरुसँग होशियार हुनु जरुरी छ, यस्तामा हामीहरु दविनु हुँदैन । 

    अब हामीले सीमांकन नभई हुँदैन भनेपछि ६ प्रदेश ग¥यौँ । ६ प्रदेश गरेपछि फेरि समस्या भयो । जे गरे पनि विरोध गर्नुछ । एउटा पार्टीको वक्तव्य त तपाईंहरुले पढ्नुभयो होला, विरोध वक्तव्य छापेर तयार थियो, प्रदेशको संख्या नलेखी खाली राखेको थियो । जति प्रदेश भनेर घोषणा हुन्छ, त्यसलाई स्याट्ट यति प्रदेश भनेर राख्ने र विरोध गर्ने । त्यो वक्तव्य तपार्यंहरुले हेर्नुभयो होला । खाली ठाउँ राखेको छ । ५ भने विरोध गर्ने, ६ भने विरोध गर्ने, ७ भने त्यही भनेर यो हुँदैहुँदैन भन्ने, ८ भने त्यही लेखेर जति भने पनि विरोध गर्ने । ्

एउटा कथा आउँछ नि भेडाले पानी धमिल्यायो भन्ने । अलिक माथि एउटा ब्बाँसो रहेछ, तल खोलामा भेडाको पाटो रहेछ । ब्वाँसाले भेडाको पाठा देखेपछि के निहुँ पारेर त्यसलाई हमला गर्ने ? अनि निहुँ खोजेछ, ए! पानीमा जुठो हालिस्, धमिल्याइस् ! भेडाको पाठाले भनेछ, धमिल्याएको भए पनि म तल छु हजुर, यो माथि चढ्दैन, तलै बग्ने हो । जुठो हालेको भए पनि माथि बग्दैन, तलतिरै बग्ने हो । ब्वाँसाले यसो विचार गरेछ,  यो निहुँ खोजाइ त अलि मिलेन, पानी त तल नै जाने हो । यता त धमिलिँदैन । अनि अहिलेको कुरो गरेको होइन, पोहरुको साल एक वर्ष अगाडि पानी धमिल्याएका थिइस् भन्यो । पाठाले भनेछ, र्हैन होला हजुर, म त भर्खर दुई महिनाको भएँ, पोहर साल कसरी ? त्यो पनि निहुँ खोजाइ मिलेन । अब के गरेर निहुँ खोज्ने ? अनि यसो विचार गरी व्वाँसोले भनेछ, ए, त्यसो भए तँ होइन, तेरो बाउ होला, अनुहार उस्तै छ । बाउले गरेको अपराध भए पनि म तँलाई छोड्दिनँ भन्यो र झ्याप्प समात्यो । जसो गरे पनि मिलेन भनेर निहुँ खोजेको छ । प्रदेशमा निहुँ खोज्नुछ, सीमानामा निहुँ खोज्नु छ, संख्यामा निहुँ खोज्नुछ । त्यो सबै कुरा टुङ्गियो भने अर्कोमा निहँु खोज्नुछ, नागरिकतामा निहुँ खोज्नुछ । जेमा भए पनि निहुँ खोज्नुछ । 

     नागरिकतामा निहुँ खोज्ने कुनै ठाउँ छैन, तर पनि तराईमा एउटा अभियान चलाइएको छ । हामीले त नागरिकता नपाउने भयौँ, हामीलाई त नागरिकता नदिने भयो, हामी दोस्रो दर्जाका हुने भयौँ, अङ्गीकृतले नपाउने, कुन्नि के हुनेले नपाउने इत्यादि । यस्ता उधुमका कुरा गरेका छन् । यी सबै निहुँ खोज्ने कुरा मात्रै हुन् । मस्यौदा र विधेयक पल्टाएर हेरौँ, नागरिकताका सम्बन्धमा त्यसरी भनिएका जस्ता कुनै कुरा छैन । नागरिकताको प्रावधान बिल्कुलै ठीक छ । अब प्रदेशको मामलामा यो कुनै देशको सीमाना त होइन । देशको सवालमा मेरो देश मेटियो, मेरो देशको सीमाना मिचियो, मेरो देशको यहाँ प¥यो भन्ने । तर प्रदेशको सीमाना भनेको त जनताको अनुकूलताका लागि गरिने, प्रशासनिक अनुकूलताको लागि गरिने विभाजन हो । प्रदेशहरुको सीमाना केका लागि भन्दा जनताल् राज्यबाट केही सेवा सुविधा पाउँछ, केही सहुलियत पाउँछ, राज्यबाट उसले सुरक्षा पाउँछ, के गर्दा अनुकूलता प्राप्त हुन्छ, सेवा, सुविधा, स्कूल,, कलेज, स्वास्थ्यचौकी, सुरक्षा या प्रशासनिक इकाईहरुसँगको सम्बन्ध वा राजनीतिक हकअधिकारको प्रयोग कहाँनिर सुगमता हुन्छ, त्यसको आधारमा सीमांकन हुने हो, प्रदेशहरुको निर्माण हुने हो । साधनस्रोतको प्रयोग गरेर विकासका सम्भावनाहरु क्ताबाट उठ्छन्, त्यसका निम्ति प्रदेशको सीमांकन गर्ने हो । यो कुनै अर्को देशसँगको विषय होइन । अर्को देशसँगको सीमा निर्धारणको कुरा होइन । अर्को देशले हाम्रो भूभाग खोसेर लग्यो, भौगोलिक अखण्डता समाप्त भयो भन्ने जस्तो विषय होइन यो । यो त जनताको सुविधा सहुलियताका लागि कसो गर्दा अनुकुलता पर्छ त्यसरी गर्ने कुरा हो । त्यस विषयलाई मानिलिउँ लडाइँको जस्तो विषय बनाएर अत्यन्तै गलत ढङ्गले प्रचार गरिएको छ । यसो भएर हाम्रो पार्टीका साथीहरुले कुनै प्रकारको भड्काउ, कुनै प्रकारको बहकाउमा पर्न जरुरी छैन । कतिपय हाम्रा साथीहरले भनेको सुुनिन्छ, विभिन्न जातिको कुरा गरेर जातिहरु ओर्लिए । चार जना जातिका मान्छे ओर्लिए, नेपाल कहाँ ओर्लिएको छ ? चार जनाले भ्रम फिँजाउन खोजे हाम्रो काम हो स्पष्ट पार्ने । चार जनाले उत्ताउला कुरा गरे, संयम र धैर्यताका साथ अगाडि बढाउने हाम्रो काम हो । कसैले द्वन्द्व र हिंसातर्फ देशलाई लान खोजे शान्ति र सुव्यवस्थातर्फ लाने हाम्रो काम हो । त्यसलाई बिग्न नदिने हाम्रो काम हो । सामाजिक सद्भाव बिगार्न, बिथोल्न, पारस्पारिक सम्बन्ध बिगार्न कसैले खोजे भने त्यसलाई कायम गर्ने हाम्रो काम हो । त्यस कारण म हाम्रो तमाम नेता, सभासद्, पार्टीका विभिन्न तहका कार्यकर्ता कमरेडहरु, पार्टी सदस्य कमरेडहरु, जनवर्गीय संगठनका कमरेडहरु सबैलाई भन्न चाहन्छु, गर्व गरौँ कमसेकम हामीभित्र राष्ट्रिय भावना छ, गर्व गरौँ कसमेकम हामीभित्र सिङ्गो देशलाई आफ्नो ठान्ने भावना छ । यो मधेसलाई आफ्नो ठान्ने, पहाडलाई आफ्नो ठान्ने, पश्चिमलाई आफ्नो ठान्ने, यतालाई आफ्नो ठान्ने, यतालाई आफ्नो ठान्ने, उतालाई आफ्नो ठान्ने यो जात मेरो, त्यो जात तेरो भन्ने, त्यो भावना एमालेसँग छैन, गर्व गरौँ न कमसेकम विकासको स्तरमा, आधुनिकताको स्तरमा, आधुनिकाता र वैज्ञानिकताको स्तरमा एमाले उठेको छ, गर्व गरौँ न । हामी मान्छेलाई मान्छे देख्छौँ । गर्व गरौँ न कमसेकम । त्यसमा हीनताबोध हुनुपर्ने के छ ? भन्ने ठाउँ भएन, पछौटेपनका अगाढि हामी नतमस्तक हुने ? पछौटेपन, अविकसित चेतना, भ्रमहरुसँग के हामी लतारिने ?  भ्रमहरुसँग होइन, आधुनिक चेतनासँग, राष्ट्रिय भावनासँग हामी अगाडि जान सक्छौँ र गर्वका साथ हामी त्यो सक्छौँ, खुलेआम सक्छौँ । केहीले त्यस विपरीत साम्प्रदायिक विद्वेष जस्ता कुराहरु भड्काउन खोजेका छन् । क्षेत्रीयताबादी वा सेक्टोरियल कुरा गर्न खोजेका छन् । हामीले राष्ट्रिय र समग्र कुरा गर्छौँ । हाम्रो नीति समग्र नीति हो, हाम्रो नीति राष्ट्रिय नीति हो । हाम्रो नीति मेचीदेखि महाकालीसम्म, हिमालदेखि तराईसम्मको नीति हो । सबै जाति, भाषा, धर्म, संस्कृतिको नीति हो । के हाम्रो नीतिे कुनै जाति विशेषलाई भाषाविशेषलाइ पछाडि पार्न खोज्छ ? होइन, हजारौँ वर्ष पछाडि पारिएको जाति, भाषा, धर्म, संस्कृति, कुनै भेग, कुनै भूभाग त्यसलाई पछाडि पार्न नदिने, अगाडि सार्ने, त्यसको निम्ति अगाडि बढ्ने हाम्रो अठोट छ । 

     म कमरेडहरुलाई भन्न चाहन्छु, आजको दुनियाँमा दुई वटा राजनीति छ । एउटा वैचारिक राजनीति– पलिटिक्स अफ आइडोलोजी । यो कार्यक्रमको आधारमा कार्यक्रमिक ढङ्गले अगाडि बढ्छ । अर्को साम्प्रदायिक विद्वेष, जातीय घृणाको राजनीति छ । विचारको राजनीति, कार्यक्रमको राजनीति जसले सबैका लागि समानता र सबैलाई विकासमा लाने भन्छ, त्यसका लागि आफ्नो बाटो छ । सबैका निम्ति विकासको बाटो, कार्यक्रम तय गरेर विशेष नीति, पछाडि परेका क्षेत्रहरुका निम्ति, समुदायको निम्ति, जातिभाषाका निम्ति हामी भन्छौँ, त्यसका निम्ति हामी विशेष नीति, विशेष योजना, विशेष कार्यक्रम र विशेष बजेट तर्जुमा गरेर अगाडि बढ्छौँ र साँचै पछाडि परेको समुदायलाई  केही सकारात्मक विभेदका साथ, तत्कालका लागि केही आरक्षणका साथ हामी अगाडि जान्छौँ ।  तर अर्को नीति छ, जातीय राजनीतिको । हामीले हेर्नुपर्छ, जहाँजहाँ विकास भएको छ, विचारको राजनीति,, कार्यक्रमिक राजनीति, समग्र राजनीति, राष्ट्रिय राजनीति,, अग्रगामी राजनीति, यसका साथ जहाँ अगाडि बढ्यो, त्यहाँ ििवकास भएको छ । जहाँ साम्प्रदायिक सद्भाव खल्बलिने र साम्प्रदायिक राजनीति, जातिको आधारमा वा धर्मको आधारमा वा भाषाको आधारमा राजनीति गरियो, ती ठाउँहरु द्वन्द्वमा फँसेका छन् । मैले धेरै ठाउँमा भन्ने गरेको छु, रुवाण्डाको हामी उदाहरण दिन्छौँ । बाह्य आक्रमण होइन, वैदेशिक हमला होइन, केही पनि हौइन, तर आाफ्नै दाजुभाइ दिदीबहिनीहरुका बीचमा यो जात र त्यो जात भनेर तीन महिनाभित्र १० लाख मान्छे मारिए । एउटा सानो देशमा तीन महिनाभित्र १० लाख मान्छे मारिने विकास हो यो ? के त्यहाँ आवश्यकता थियो त्यो ? के १० लाख रुवाण्डेलीहरु ब्ुाढापाका र बालबालिका समेत मारिनु उचित थियो कुनै हिसाबले ? अत्यन्तै दुखद् र निन्दनीय घटना हो । जातिको कारण एृउटा मान्छेले अर्को निर्दोष मान्छेलाई अर्को जातिको हुनाले मार्छ, यो भन्दा अविकसित, यो भन्दा पछौटेपन, यो भन्दा गएगुज्रेको चिन्तन, सोच र व्यवहार के हुन्छ ? अफ्रिकाका विभिन्न देशहरुमा हामीले हेरेका छौँ । धर्मको नाउँमा भइरहेका अनेक ठाउँमा हामीले देखेका छौँ । पारस्पारिक घृणाहरु त्यसले कहाँ पु¥याउँछ ? ती ठाउँहरु विकसित हुने होइन । कलहको अनन्त चक्रव्यूहमा फँसेका छन् । त्यहाँ अरु चीजको भन्दा हतियारको, गोलीगठ्ठाको र गोलाबारुदको आपूर्ति हुन्छ । त्यहाँ खाद्यान्न, लत्ताकपडा, स्कुलको चिन्ता छैन । हतियार, गोलाबारुद, गोलीगठ्ठा, अनि गोलीगठ्ठाले विकास गर्छ ? कति बन्दुक पड्कायो भने विकास हुन्छ ? कस्तो कस्तो दामी बन्दुक पड्कायो भने विकास हुन्छ ? बन्दुक पड्काएर विकास हुने होइन । कुन विस्फोटले विकास गराउँछ? यी विबासका बाटा होइनन् । यी पक्षहरुमा हामीले ध्यान दिनुपर्छ । एृृृउटा हल्ला छ, यो अन्तर्राष्ट्रिय समर्थन यी सबै साम्प्रदायिक विद्वेषपूर्ण कुराहरुमा छन् भनेर । विभिन्न प्रकारका खेतीहरु भइरहेका छन्, नेपालका राजनीतिक दलहरुका बीचमा अविश्वासको वातावरण बनाउने खेलहरु भइरहेका छन् । हामी यस्ता कुरामा सजग हुनुपर्छ । हाम्रो बोलीवचन, व्यवहारमा राजनीतिक असमझदारी बढ्ने खालका अभिव्यक्तिहरु न्गारौँ । अर्को जातीय, क्षेत्रीय अनेक प्रकारका विद्वेषहरु भड्काउन खोजिएको छ, हाम्रो वचन, बोली, व्यवहारमा जातीय वा अरु पनि कुनै पनि प्रकारका त्यस्ता शब्दहरु जसले साम्प्रदायिक विद्वेष भड्काउन सक्दछ, भावनाहरु भड्काउन सक्दछ, त्यस्ता कुराहरुमा हामी होशियार हुनुपर्दछ । राजनीतिक दलहरुका बीचमा केहीकेही मतभेद हुनु स्वाभाविक कुरा हो । तर हामी संविधान जारी गर्ने कुरामा एकजुट छौँ, संविधान हामी जारी गर्छौँ । संविधान जारी सवालमा आधारभूत रुपमा उपयुक्त संविधान जारी गर्छौँ । यो संविधान एउटा दलले भने जस्तो– एमालेले भने जस्तै, नेपाली काँग्रेसले भने जस्तै, एमाओवादीले भने जस्तै वा अन्य कसैले भने जस्तै संविधान बन्ने होइन । संविधान सभाको बनावट त्यसले हामीलाई सबैलाई मान्य हुने आधारभूत खालको ठीकठाकको संविधान बनाएर जान जरुरी देखाउँछ । संविधान अपरिवर्तनीय दस्तावेज होइन । कुनै सीमाना मिलेन भने भोलि आयोग बनाएर सिफारिस आए पछि त्यस सिफारिसका आधारमा मिलाउन सकिन्छ । मिलाउन नसकिने होइन । यसै बीचमा पनि संविधान जारी हुने बित्तिकै पनि पछाडि हामी मिलाउन सक्छौँ । आयेगको सिफारिसमा मिलाउन सकिन्छ । सबै कुरा मिलाउन सकिन्छ । संविधानका कुनै भाग, दफा वा धारामा केही यदि नेपाल र नेपाली जनतालाई त्यो भन्दा उपयुक्त हुने केही कुरा हुन्छ भने हाम्रा अनुभवले ती कुराहरुमा पनि हामी जान सक्छौँ । त्यस कारण यो अन्तिम हो, यसमा केही परिवर्तन र्नै हुन सक्दैन, अकाट्य दस्तावेज हो भन्ने कुरा होइन । संविधान परिवर्तनीय दस्तावेज हो । संविधान चाहिएको देश र जनताका लागि हो, देश र जनताका लागि के आवश्यकता पर्छ, तदनुसार हामी अनुभवका आधारमा संशोधन गर्न सक्छौँ, परिवर्तन गर्न सक्छौँ । त्यसकारण हामीले हाम्रा दाजुभाइ दिदी बहिनीहरु सबैलाई पनि के बताउन जरुरी छ भने संविधान नै आउन नदिन प्रयास भएको छ, त्यसमा जानुृ हुँदैन । संविधान बनाऔँ, देशलाई सङ्क्रमण काल टुङ्ग्याएर अगाडि लैजाऔँ । कुनै कृुरामा यदि सच्याउनु पर्नेछ, अझ समृद्ध बनाउनुपर्नेछ भने आधुनिक बनाउनुछ भने भोलि गरौँला । यो सिलसिला समाप्त हुने होइन । संविधान नै बन्न नदिएर मुलुललाई अस्थिरता र अराजकतामा लाने जृुन प्रयासहरु भइरहेका छन्, ती प्रयासमा नेपाली जनता जानुहुँदैन । त्यो कुरा हाम्रो पंक्तिले बताउनुपर्छ । 

     अहिले जनता व्यापक रूपमा विरोधमा उत्रियो भन्ने कुरा होइन । केही तत्वहरु परिस्थिति बिगार्न, भड्काउन कोसिस गरिरहेका छन् । त्यसका निम्ति हामीले. देखेका छौँ, आन्दोलनलाई सकेसम्म, जे असन्तुष्टि छ त्यसलाई सकेसम्म हिंसात्मक रूप दिने । त्यो हिंसात्मक रुप तपार्इंहामीले देखेका छौँ, अघि माधव कमरेडले भनिहाल्नुभयो । एमालेको विरुद्ध बढ्ता केन्द्रित हुने । एमाले नेताहरुका विरुद्ध, एमाले पार्टीका विरुद्ध केन्द्रित हुने । एमालेका कार्यालयहरुमा तोडफोड गर्ने । एमालेका कार्यालयहरु तोडफेड गर्नुको अर्थ के हो भने केही तत्वहरु जो राष्ट्रिय राजनीति मन पराउँदैनन्, केही तत्व समग्र देश, समग्र जनता, सम्पूर्णको हितको कुरा गर्न रुचाउँदैनन्, केह सेक्टोरल, भौगोलिक स्तरका, क्षेत्रीय वा जातीय स्तरका वा अरु प्रकारका खुद्रा राजनीति गरेर आफ्नो दूनो सोझ्याउन चाहन्छन्, त्यसका निम्ति उनीहरु विद्वेषको राजनीति, त्यसका निम्ति उनीहरु संविधान बन्न नदिने राजनीति, त्यसका निम्ति उनीहरु देशलाई सङ्क्रमणकालबाट स्थिरता र स्थायित्वमा अगाडि बढ्न नदिने राजनीति गर्न खोजिरहेका छन् । एमाले यसको विरुद्धमा छ भनेर नै उनीहरु एमालेमाथि जाइलागेका छन् । हाम्रो पर्साको पार्टी कार्यालयमा आगजनी भएको छ, सप्तरीमा तोडफोड भएको छ । कलैयामा तोडफेड भएको छ, गौरमा आगो लगाउने, प्रयास भएको छ । त्यसै गरेर नवलपरासीमा फेरि दोस्रो पल्ट आगो लगाइएको छ । महोत्तरीमा आक्रमण तोडफोड, झण्डा, व्यानर हटाउने, जलाउने जस्ता कामहरु भएका छन् । झण्डा च्यात्ने काम भएको छ र विभिन्न ठाउँमा नेताहरुका घरमा आक्रमण गर्ने कामा भएको छ । हाम्रा नेताहरु, हाम्रा सभासदहरुका घरहरुमा, निवासहरुमा आक्रमण गर्ने काम भएको छ । यसले देखाएको छ, यो एमालेका विरुद्ध धेरै नै षडयन्त्रपूर्ण ढङ्गले आक्रमण हुने काम भइरहेको छ । यस्तो अवस्थामा एउटा भ्रम फिँजाउने काम भएको छ । के भ्रम फिँजाउन खोजिएको छ भने, नेपालको भयावह परिस्तििति बन्दैछ, यहाँ अस्तव्यस्तता, अव्यवस्था, हिंसा भड्किँदैछ । अनि यसपछि यस्तो हुन्छ, उस्तो हुन्छ भन्ने हल्ला चलाइएको छ । यो संविधान बन्न नदिने र जनता तर्साउने कुरा हो । परिस्थिति त्यस्तो छैन । यहाँहरुलाई भनौँ, कतिपय हाम्रा संविधान सभामा रहेका पार्टीहरुमा सेन्टिमेन्टल भएर संविधान सभा छोड्ने कुरा पनि देखिएको छ । संविधान बनाउन संविधान सभामा छलफल गर्न वहाँहरु जनताबाट आउनुभएको, संविधान बनाउने बेला भए पछि वहाँहरु निहुँ खोजेर दवाबस्वरुप बाहिर जानु उपयुक्त भएन । हामीले भनेका छौँ, आउनुस् बस्नुस्, कुराकानी गरौँ । एमालेले भने जस्तो मात्र संविधान हुँदैन । 

     कुनै पार्टी दुई चार जनाका छन्, अब उनै पार्टीले भनेको हुनुपर्ने, सबैले दुईतिहाईले उनले जे भन्छ मान्नुपर्ने, कस्तो खालको तर्क हो यो ? आफ्ना तर्क राख्नुस्, सहमत गराउनुस् र नेकपा )(एमाले) जायज, उचित, उपयुक्त, न्यायसंगत कुराहरु देशलार्य अगाडि बढाउने कुराहरु सुन्न तयार छ, त्यसमा छलफल गर्न तयार छ र त्यसलाई सम्बोधन गर्न पनि तयार छ, एमाले ।  जायज पक्षहरु तमाम सम्बोधन गर्न एमाले तयार छ । एमाले त तयार छ, तर अरु पक्षहरु पनि छन् यहाँ संविधान जारी गर्न, सबै कुराहरु निष्कर्षमा पु¥याउन अरु पनि  चाहिन्छ । हामी संवाद गर्दै गयौँ भने त्यो चिज हामी प्राप्त गर्न सक्छौँ,  त्यसकारण म सबै राजनीतिक दलहरुलाई हिंसा, हत्या, अराजकता, वैमनस्यता, उत्तेजना जस्ता बाटाहरु छोडेर शान्तिपूर्ण ढङ्गले संवादको बाटोबाट जुनसुकै पनि समस्याको समाधान हामी खोज्नसक्छौँ । खोज्न म आग्रह गर्न चाहन्छु । आन्दोलनमा लागिरहेका पार्टीहरुलाई, व्यक्तिहरुलाई म आग्रह गर्न चाहन्छु, एमाले त खुल्ला छ, आउनुस्, वार्ता गरौँ, छलफल गरौँ, छलफलबाट सहमतिमा पुगौँ । जायज माग सुन्न, त्यसलाई सम्बोधन गर्न एमाले तयार छ । एमाले फराकिलो छ । कतिले भन्ने गरेका छन्, म फलानो देशको प्रतिनिधि, म यसो भन्छु उसो भन्छु भनेर । मैले भनिरहनुपर्दैन, तिनै देशले पनि ती मान्छे हाम्रा होइनन् भनेर भने । फेरि अखबारबाजी गर्छन्, यस्तो भयो, उस्तो भयो भनेर  फाटो गराउने खालका, अविश्वास पैदा गराउने खालका । त्यस सम्बन्धमा हामीले देखेका छौँ, त्यसको खण्डन सम्बन्धित ठाउँहरुबाट नै आइरहेको छ । वास्तवमा अवस्था त्यस्तो छैन । 

     एउटा भ्रम । मानिलिऊँ, आजको दुनियाँ, सारा विश्व नेपालमा संविधान बन्नुहुँदैन भनेर लागेको छ कि संसारकै एउटा साझा एजेण्डा नेपालमा संविधान बन्न नदिने हो कि जस्तो गरेर प्रचार गरिरहेका छन् । त्यस्तो होइन, यो नेपालको मामला हो । हामीले सबै देशका राजदूतहरुसँग, नेताहरुसँग विचार विमर्श गरेका छौँ र वहाँहरुले यो तपाईंहरुको मामला हो संविधान छिटो बनोस्, शान्ति सुव्यवस्था, स्थिरता आओस्, यो अस्थिरताको अवस्था सकेसम्म छिटो टुङ्गियोस् भनेर वहाँहरुले भनिराख्नुभएको छ । तसर्थ भारतले, चीनले युरोपले, अमेरिकाले सबैले संविधान बन्न नदिन खोजेका छन् भन्ने खालका भ्रमपूर्ण प्रचार गर्न खोजेका छन्, त्यस्तो कुरा होइन । ती देश ठूल्ठूला छन्, त्यहाँका एकाध मान्छेले केही भन्न सक्दछ । यत्रो सानो देश, यत्रो सानो जनसंख्यामा त यत्रो विविधता छ भने ती ठूला देशमा थुप्रा मान्छेले थुप्रा कुरा गर्न सक्छन् । तर त्यहाँका सरकारहरु, त्यहाँका समाज वास्तवमा जनताको भनाइ त्यस्तो होइन । नेपालमा संविधान बनोस्, छिटै संविधान बनोस्, उपयुक्त संविधान बनोस्, शान्ति होस्, यहाँ हिंसा नभड्कियोस् अप्रिय स्थिति नआओस् भन्ने नै वहाँहरुको चाहना हुनु बहुत स्वाभाविक हो । यो हाम्रो मामला हो । विदेशी मित्रहरुले हामीलाई भनेका छन् यो तपाईंहरुको मामला हो, तपाईंहरु उपयुक्त ढङ्गले छिटो छिटो संविधान जारी गर्नुस् भनेको छ । 

     यस्तो अवस्थामा हामी आम जनतामा जाने । म नेताज्यूहरु सबै, सम्पूर्ण पार्टी कार्यकर्ताहरु, सबै जनवर्गीय, पेसागत संगठनमा आबद्ध साथीहरु सबैलाई जिल्ला–जिल्लामा जान, शान्ति र सद्भाव ¥यालीहरु गर्न, शान्ति र  सद्भावको पक्षमा रहेका विभिन्न संघसंस्थाहरुसँग मिलेर जान आग्रह गर्दछु । अचाक्ली भएको छ, विद्यार्थीहरु स्कुल जान पाएका छैनन्, पढ्न पाएका छैनन्, तिनीहरुको भविष्यमाथि खेलबाड भएको छ । उद्यमी, व्यापारीहरु उद्योग चलाउन, व्यापार गर्न पाइराखेका छैनन् । केही एक, दुई सय मान्छे निस्कन्छ, तोडफोड गरिदिन्छ । र त्यस्तो तोडफोडबाट उत्तेजना फैलाउन खोज्छ । उद्योगमा, व्यापारमा सबै चीजमा अत्यन्तै नोक्सान पारेको छ । जनता शान्ति चाहन्छ । जनता सामाजिक वैरभाव, दुस्मनी, हिंसा चाहँदैन । शान्ति, सुव्यवस्था र सद्भाव चाहन्छ । त्यस कारण शान्ति, सद्भाव र सुव्यवस्था चाहने जनताको जुन चाहना छ, त्यसलाई बाहिर निकाल्ने, त्यसलाई प्रकट गर्ने, उसको इच्छालाई प्रकट गर्ने काम एमालेले गर्नुपर्छ । विभिन्न तह, तप्काका जनताहरुसँग मिलेर शान्ति र  सद्भाव ¥यालीहरु हामीले आयोजना गर्नुपर्छ । त्यति ग¥यौँ भने सङ्कीर्ण, निजी, व्यक्तिगत, क्षणिक स्वार्थका लागि देश बर्बाद गर्न खोज्ने तत्वहरु किनारामा पुग्छन् । त्यसकारण हाम्रो आग्रह के छ भने कुनै भ्रम नपालौँ । हामी दृढताका साथ, सक्रियतापूर्वक जनताको बीचमा जाऔँ । अहिले म साथीहरुलाई आग्रह गर्न चाहन्छु, हरेकले, आफ्ना जनवर्गीय, पेशागत, सामुदायिक संगठनहरुले आफ्ना बैठक अविलम्ब गरेर, त्यसमा रीतमा धेरै गइरहनुपरेन, तलका संगठनहरुलाई निर्देशन दिनुहोस् । जिल्ला जिल्लामा निर्देशन दिनुहोस् । मूकदर्शक बन्ने होइन । मैले धेरै ठाउँमा भन्ने गरेको छु । नेकपा (एमाले) भनेको बाख्रीको घाँटीमा झुण्डेको लुर्का होइन, हल्लन्छ, बस्छ, हल्लन्छ, बस्छ । नेकपा (एमाले) खास उद्देश्य खास लक्ष्य बोकेको पार्टी हो र ती उद्देश्य र लक्ष्यप्रति यो स्पष्टता र दृढता र सक्रियताका साथ अगाडि बढ्नुपर्छ र प्रभावहीन ढङ्गले जानुहुँदैन । आज देशमा एमाले छ कि छैन भन्ने अवस्था देखापर्दैछ । कहीं एमाले बोल्दैन । कोही एमाले हिंसा उपयुक्त भएन भन्दैन । सामाजिक सद्भाव खल्बल्याइराखेको छ, कोही पनि बोल्दैन । पार्टी कार्यालयमा तोडफोड आक्रमण भएको छ, त्यसको पार्टीले पनि वक्तव्य दिँदैन । त्यहींको कमिटीले पनि वक्तव्य  दिँदैन । अञ्चलले वक्तव्य दिँदैन, जिल्लाले वक्तव्य दिँदैन, नगरले वक्तव्य दिँदैन । गाविसका कमिटीहरु छन् त्यहाँ तिनीहरुले वक्तव्य दिँदैन  । मजदुर, किसान, विद्यार्थी,  युवा वक्तव्य दिँदैन । कलाकारहरु राष्ट्रिय एकताको निम्ति मादल बोकेर ढोलक बोकेर गाउँमा जानु परेन ? हाम्रा संगठनहरु हामीले बोक्नुपर्दछ । यी कुखुरा, बाख्रा जस्तो मासु काटेर खाने चीज पनि होइन । यसको रौँ काटेर कुनै स्वीटर बुन्न, कुनै कार्पेट बुन्न पनि काम लाग्दैन । अनि देशलाई चाहिएको बेला, यस्ता बेलामा नेकपा (एमालें) जो जहाँ छ, त्यहाँबाट आ–आफ्ना संगठन अगाडि बढाउनु परेन ? लिएर हिँड्न परेन ? यत्रो जनमत छ एमालेसँग, यत्रो जनमत, त्यो जनमत ट्वाँ परेर बसेको छ । टाउकामा आएर काग कराउँछ, काँ काँ गर्छ । एमाले चुपो लागेर बसेको छ । यस्तो हुनुहुँदैन । नेकपा (एमाले) शान्तिको पक्षमा छ, सद्भावको पक्षमा छ, राष्ट्रिय एकताको पक्षमा छ, नेकपा (एमाले) अग्रगमनको पक्षमा छ, संविधान बनाउने पक्षमा छ । यस देशमा समानताका कुरा कसले सिकायो ? एमालेले सिकायो । समानताको कुरा सिकाउने एमाले खोइ हाम्रो त बोल्ने ठाउँ नै रहेन भन्ने त्यस्तो हो र ? ६६ वर्षदेखि एमालेले भन्दै आएको कुरा अस्ति सुनेकाहरु उधुमसँग कराउँछ । अनि एमालेले भन्नुपरेन यो कुरा हामीले त उहिलेदेखि भनेको हो, उहिलेदेखि सिकाएको हो । बोल्न थालेछौ, ठीक छ, तर चाहिने जति मात्र बोल, बेठीक नबोल भन्नुपरेन ? त्यसकारण हाम्रा जनवर्गीय संगठनहरुलाई आज खास गरी पार्टीका तर्फबाट नै निर्देशन दिनका लागि नै यो आकस्मिक भेटघाट हामीले आयोजना गरेका हौँ । आफ्ना–आफ्ना बैठकहरु बस्नुस्, पार्टीको काम मातहतका संगठनहरुलाई, आफ्ना कार्यकर्ताहरुमार्फत अगाडि बढाउनुपर्छ । पार्टीमा विशेष निर्देशन गइसकेको छ, अपानि भइसकेको छ, पार्टी कमिटीहरु परिचालित हुनेछन् । अनि जनवर्गीय संगठनहरु पनि परिचालित हुनुप¥यो । हरेकले परिचालित हुनुप¥यो । कहीं पनि हिंसाको विरुद्धमा, कहीं पनि आगजनी तोडफोडका विरुद्धमा, सामाजिम सद्भाव खल्बल्याउने र संविधान बनाउने कुराको विरुद्धमा जान्छ भने एमाले त्यसको विरुद्ध जानुपर्छ । अब कहीं पनि कसैले तोडफोड गर्न खोज्यो भने... केही आउँछन्, कार्यालय तोडफोड गर्छन्, अनि त्यहाँ एमाले चुप लागेर बस्ने ? यो त कस्तो भन्दा घरपालुवा जनावर जस्तो भयो । जङ्गली भए पछि खतरनाक हुने, घरपालुवा भएपछि केही पनि नहुुने । विरालासँग नङ्ग्रा हुन्छ, तर बच्चाले जुँगा उखेल्छ । बच्चाले जुँगा उखेल्दा पनि एक गाँस भातको आसमा ङाउङाउ गरी बस्छ । एमाले त कसैको एक गाँस भातका लागि ङाउङाउ गर्ने पार्टी होइन नि । देश जोगाउने पार्टी  हो । यसले त्यस अनुसारले यसलाई प्रस्तुत गर्नुपर्छ, त्यसअनुसारले आफूलाई अगाडि बढाउनुपर्छ । 

यस भेलाको उद्देश्य के हो भने हामीले अब तत्कालबाट, अबसम्म जति शिथिलता भयो, भयो, भीडन्त होइन जुलुस त गर्न सक्छौँ नि । हामी भिडन्त गर्दैनौँ । मेरो घर जलाउन पाउँदैनौ, मेरो कार्यालय जलाउन पाउँदैन भन्न पनि नपाइने ? कार्यालय जलाउन दिन्न भन्न पनि नपाइने ? कार्यालय जलाउन कोही आउँछ भने रोक्न पनि नपाइने ? कार्यालय जलाउन कोही आउँछ भने सम्झाइबुझाइ गरेर फिर्ता पठाउन पनि नपाइने ? त्यस्तो हुँदैन । जलान्जेल हेरेर बस्ने कुरा आउँदैन । सम्झाइ बुझाइ गर्नुपर्छ, सम्झाइबुझाइ गरेर एमालेले फिर्ता पठाउनुपर्छ । 

    अब नेकपा (एमाले) त्यसअनुसार अगाडि बढ्नुपर्छ । म कमरेडहरुलाई आश्वस्त बनाउन चाहन्छु, नेकपा (एमाले) नै विविधतायुक्त देशमा सबै जनतालाई अधिकारसम्पन्न बनाएर सबै जनतालाई लिएर देशको विकास गर्ने पार्टी हो । सबै जनतालाई अधिकार, सुरक्षा र सम्मानका साथ सबैलाई अधिकारसम्पन्न बनाएर नै एकताबद्ध बनाएर देशलाई अगाडि बढाउने यो पार्टी हो । यसमा ढुक्क हुनुहोस् । यो धेरै वर्षको इतिहास भएको छैन । वर्णाश्रम व्यवस्था लादेर सामन्ती निरङ्कुशता लादेर, जनतालाई अज्ञानतामा फँसाएर हामीलाई बहुतै अपमानजनक, असह्य अवस्थामा सामन्ती राजतन्त्रात्मक व्यवस्थाले पा¥यो । त्यो राणाशासन होस् वा राजतन्त्र होस् त्यो एउटै हो । तर हामीले के बुझ्नुपर्दछ भने हामीलाई यस्तो बनाइयो, वर्णाश्रम व्यवस्थाको मात्रै कुरा होइन, हाम्रो दिमागमा, हाम्रो मस्तिप्कमा यस्तो पछौटेपन घुसाइदियो कि हामी आफ्नै आमा, दिदीबहिनीहरुलाई कुट्ने ठाउँमा, नङ्ग्याउने ठाउँमा, फोहर ख्वाउने ठाउँमा अझै छैनौँ र ? हाम्रो समाज छैन त्यहाँ ? जातिको कुरा मात्र होइन नि, आफ्नै दिदीबहिनीलाई, आफ्नै छिमेकीलाई बोक्सी भनेर....। बोक्सी हुन्छ संसारमा कतै ? कठै....दुःख पाएको एउटा महिलालाई अपमान गरेर, बोक्सी भनेर...। आधुनिक शिक्षा नदिने केही पनि नदिने अनि भ्रम र अन्यौलमा हामीलाई रुमल्लाएर राख्ने, बोक्सी, टुनामुना आदि जस्ता कुराहरुमा हामीलाई अल्मल्याएर राखिदिने र हामी अचेतनतावश नै हामी त्यहाँ लाग्ने । हाम्रो समाज त्यहाँ छ । हामीले कारवाही गर्दागर्दै निपेध गर्दागर्दै सकिराखेका छैनौँ । महिलामाथिका हिंसाका विरुद्ध हामीले अभियान चलायौँ, चेतना फैलाउने कोसिस ग¥यौँ, फेरि पनि महिलाविरुद्ध हिंसा भइरहेको छ । सामाजिक परिवर्तनको काम सजिलो होइन । सामाजिक रूपान्तरणको काम सजिलो होइन । एक छिन एक जनालाई भनिदिएर, बाहुनले व्रतबन्ध गरिदिन्छ, जनै लाइदिन्छ, कानमा खुसखुस गर्छ, एकछिन पछि बाहुनको छोरो टाउको माथि चढ्छ । समाजको परिवर्तन व्रतबन्ध गरेको त होइन नि । जनै लगाइदिएर कानमा खुसखुस गरिदिए पछि एक तह माथि । समाज त्यस्तो हुँदैन । यहाँ छ चेतना ल्याइदिनुपर्छ । काम हो यो । एकै छिनमा चिटिक्क हुँदैन यो । यसलाई हामीले  अथक प्रयास गर्नुपर्छ । नेकपा (एमाले) ले यस अथक प्रयासलाई अगाडि बढाउनपर्छ  । त्यस कारण म सबै कमरेडहरुलाई आग्रह गर्न चाहन्छु, यी कुराहरु, हाम्रा जातीय नीतिहरु, हाम्रा प्रादेशिक नीतिहरु हाम्रा भौगोलिक नीतिहरु, हाम्रा सांस्कृतिक नीतिहरु सबै कुरामा जनतालाई हामीले दृढताका साथ स्पष्टताका साथ बुझाउनुपर्छ । संविधान भनेको के हो ? किन बनाउन खोज्दैछौँ हामी संविधान ? सङ्क्रमणकाल किन टुङ्ग्याउन खोज्दैछौँ ? लोकतन्त्र आएको छ, संस्थागत हुन सकेको छैन । संवैधानिक हिसाबले हामी त्यसलाई संस्थागत गर्न खोजेका छौँ । अरु थुप्रै कुरालाई संस्थागत गर्न खोजेका छौँ । आधारभूत रूपमा सबै एकै चोटि हुँदैन । त्यसमा पनि एमाले एडभान्ड होला, समाज एडभान्स छैन । एमाले समाजको अगाडि मात्र बस्ने हो । इञ्जिन एक किलोमिटर गयो भने पछाडिको डिब्बा तानिँदैन, इञ्जिन मात्र बढ्छ । नेकपा (एमाले) अहिलेको डिब्बाहरुको अगाडि बसेर तानिरहेको छ । कसैकसैलाई लाग्न सक्छ, खासै अगाडि त छैन भन्ने । अगाडि छ, तर एक किलोमिटर नै अगाडि गयो भने तानिँदैन नि । त्यसै कारण केही केही कुराहरु त्यस्तो लाग्न सक्दछ । नेकपा (एमाले) यी सबै कुराहरुमा स्पष्ट छ । हाम्रा कमरेडहरु स्पष्ट भएर अगाडि बढ्नुहोस् । अहिलेको आवश्यकता यो हो । 

     अहिले कमरेडहरु यहाँ भेला गर्नुको दृष्टिकोण यो हो । त्यसकारण आफ्नो –आफ्नो तर्फबाट बैठकहरु बसेर कामहरु अगाडि बढाउन, सामाजिक सद्भाव र शान्तिका ¥यालीहरु निकालौँ, संविधान निर्माणको पक्षमा शान्तिको पक्षमा, सामाजिक सद्भाव, एकताको पक्षमा सम्पूर्ण शक्तिहरु परिचालित गर्न, अगाडि बढ्न अनुरोध गर्दछु । कुनै भ्रम नरहोस् । 

     एमाले एकजुट छ, एक ढिक्का छ, तलदेखि माथिसम्म एमालेको समस्या देखापरेको छैन, देखा पर्दैन । एमाले भवितव्यले बनेको पार्टी होइन । एमाले यसो गर्दाखेरि दूई चार सय भोट पाइन्छ कि भनेर बनेको पार्टी होइन । एउटा इतिहास बोकेको, अभिभारा बोकेको, अभिभारा बुझेको, चुनौती चिनेको , थाह पाएको र ती चुनौतीहरुको सामना गर्न तयार पार्टी हो । त्यसकारण त्यस भावनाका साथ अगाडि बढ्न म सबै कमरेडहरुलाई हार्दिक आग्रह गर्न चाहन्छु । अब सबै कमरेडहरुलाई यस काममा जुट्न आग्रह गर्दै म आफ्नो भनाइ टुङ्ग्याउँछु । धन्यवाद!